Hiện nay, trên nhiều vùng sản xuất lúa tại Đồng bằng sông Cửu Long, đặc biệt là các tỉnh An Giang, Đồng Tháp, Cà Mau, đã ghi nhận tình trạng gia tăng mật độ bọ xít hôi (Leptocorisa spp.) – một trong những dịch hại nguy hiểm bậc nhất ở giai đoạn lúa trổ đến ngậm sữa. Với điều kiện thời tiết thuận lợi, cộng với yếu tố gieo sạ không đồng loạt và sự tồn tại của cỏ dại, lúa chét trong ruộng, bọ xít hôi đang có nguy cơ bùng phát cục bộ, đe dọa nghiêm trọng đến năng suất và chất lượng lúa trong vụ Thu Đông 2025.

1. Bọ xít hôi – kẻ gây hại thầm lặng nhưng nguy hiểm

Bọ xít hôi có hình dạng thân dẹt, dài, màu nâu hoặc xanh nhạt, đặc trưng bởi mùi hôi nồng do tuyến mùi tiết ra khi bị kích thích. Loài côn trùng này hoạt động mạnh vào sáng sớm và chiều mát, ưa sống trong môi trường ẩm mát, thường cư trú ở các bụi cỏ, bờ ruộng, hay các đám lúa chét còn sót lại sau thu hoạch. Vòng đời ngắn, khả năng sinh sản cao, bọ xít hôi có thể phát triển mạnh trong điều kiện canh tác không đồng bộ và chăm sóc ruộng không kỹ.

Chúng thường gây hại mạnh nhất trong giai đoạn lúa trổ, ngậm sữa đến chín sáp. Bằng cách dùng vòi chích hút vào hạt lúa đang phát triển, bọ xít làm cho hạt bị lép, bạc màu, không tích lũy được dưỡng chất. Không chỉ làm giảm năng suất từ 30–50%, hậu quả lớn hơn là chất lượng gạo suy giảm nghiêm trọng. Gạo bị nhiễm mùi hôi khó chịu, rất khó tiêu thụ trên thị trường, thường bị ép giá hoặc từ chối thu mua. Điều này đặc biệt nguy hiểm khi xảy ra vào sát mùa thu hoạch – thời điểm mà bà con nông dân trông đợi lợi nhuận sau nhiều tháng chăm sóc.

2. Các điều kiện làm gia tăng bọ xít hôi trong vụ này

Theo thống kê từ các địa phương và khuyến cáo từ ngành Bảo vệ thực vật, bọ xít hôi phát sinh nhiều hơn tại các vùng sản xuất có các đặc điểm sau:

Gieo sạ không đồng loạt, nhất là những diện tích xuống giống trễ so với lịch thời vụ khuyến cáo.

Đồng ruộng có nhiều cỏ dại, đặc biệt là cỏ lồng vực – nguồn cư trú lý tưởng của bọ xít.

Lúa chét sau vụ thu hoạch không được dọn sạch, tạo nơi trú ngụ và sinh sản liên tục cho bọ xít.

Hạn chế thiên địch do sử dụng thuốc hóa học tràn lan và không kiểm soát hợp lý.

Những yếu tố trên kết hợp lại tạo điều kiện thuận lợi cho bọ xít hôi phát triển với tốc độ nhanh, lây lan rộng, gây áp lực lớn cho việc quản lý dịch hại.

3. Biện pháp quản lý và phòng trừ hiệu quả

Để hạn chế tối đa thiệt hại do bọ xít hôi gây ra, cần triển khai đồng bộ các biện pháp sau:

3.1 Biện pháp canh tác

Gieo sạ đồng loạt, tập trung theo đúng lịch thời vụ khuyến cáo của địa phương để cắt đứt vòng đời sinh sản liên tục của bọ xít.

Sau mỗi vụ thu hoạch, cần làm sạch đồng ruộng, dọn bỏ lúa chét, nhổ bỏ cỏ dại – nhất là các loài cỏ cao, cỏ lồng vực ven bờ – là nơi trú ẩn chính của bọ xít.

Hạn chế lạm dụng thuốc hóa học, nhằm bảo vệ hệ thiên địch trong ruộng như nhện bắt mồi, ong ký sinh, kiến.

3.2 Biện pháp sinh học và hóa học

Theo dõi kỹ giai đoạn lúa trổ đến ngậm sữa, nếu phát hiện mật độ trên 5 con/bụi, cần can thiệp ngay bằng các giải pháp phù hợp.

Có thể sử dụng nấm xanh Metarhizium anisopliae – một loại nấm ký sinh côn trùng an toàn, thân thiện môi trường, giúp kiểm soát bọ xít hiệu quả mà không gây ảnh hưởng đến cây trồng và sinh vật có ích.

Trong trường hợp mật độ cao, cần dùng đến những loại thuốc hóa học đặc trị.

3.3 Kỹ thuật phun xịt hiệu quả

Thời điểm phun thuốc tốt nhất là vào sáng sớm hoặc chiều mát – lúc bọ xít hoạt động nhiều, dễ trúng thuốc.

Phun đồng loạt toàn vùng, không chỉ riêng ruộng bị nhiễm, để ngăn sự di chuyển và tái phát sinh.

Chú ý phun cả các bờ cỏ, bụi rậm ven ruộng – nơi bọ xít thường ẩn nấp và lây lan sang các ruộng lúa khác.

4. Lưu ý đặc biệt

Dịch hại bọ xít hôi thường phát sinh âm thầm, không rầm rộ như sâu cuốn lá hay rầy nâu, nhưng hậu quả để lại thì không hề nhỏ. Đặc biệt, trong các vùng Tứ giác Long Xuyên, bán đảo Cà Mau, Đồng Tháp Mười – nơi có điều kiện thuận lợi cho dịch hại phát triển – bà con cần nâng cao cảnh giác, thường xuyên kiểm tra đồng ruộng, phối hợp chặt chẽ với cán bộ khuyến nông, Bảo vệ thực vật để phát hiện sớm và xử lý kịp thời.

Kết luận

Để bảo vệ năng suất và chất lượng lúa trong vụ Thu Đông 2025, bà con cần chủ động theo dõi đồng ruộng, thực hiện các biện pháp phòng trừ bọ xít hôi một cách đồng bộ, khoa học và hiệu quả. Phát hiện sớm – xử lý kịp thời – là chìa khóa giúp bà con giảm thiểu thiệt hại, đảm bảo đầu ra cho sản phẩm lúa gạo trong bối cảnh biến động thời tiết và dịch hại ngày càng phức tạp.

-----------------------------------------------------------

#NôngNghiệpBềnVững #DaiNghia #PhânBónĐạiNghĩa #CayLuaVungBen #NongDanThongThai

-----------------------------------------------------------

Hãy inbox hoặc gọi hotline, sẽ có nhân viên liên hệ tư vấn chi tiết nhất cho Quý Khách:

📞 Hotline: (028).3756.1321

✉ Email: [email protected]

🔎 Facebook: https://www.facebook.com/phanbondainghia

🔎 Website: https://phanbondainghia.vn

📱Zalo: https://zalo.me/phanbondainghia

Cảm ơn các quý nhà nông đã xem và chúc các quý nhà nông có một vụ mùa bội thu!

🏡 Địa Chỉ: B4/24, Trần Đại Nghĩa, Ấp 2, X. Tân Kiên, H. Bình Chánh, TP.HCM.

🏡 Nhà máy: Lô A4, Đường số 5, KCN Hải Sơn, Đức Hòa, Long An.